Prawo I wykład
Ignrantia Iris nocet - nieznajomość prawa szkodzi
Nascituros – (dziecko nienarodzone-ograniczona zdolność prawa) Człowiek staje się człowiekiem w chwili narodzin. Bez względu na jego wielkość- jest obiektem stosunków prawnych, nawet, jeśli on nie ma o tym zielonego pojęcia.
Pożyczenie długopisu – z punktu widzenia prawa została zawarta umowa. Umowa pożyczki przenosi wartość pożyczki, właściciel ma pełnie władztwa. Może z nim zrobić wiele rzeczy np. rozdeptać, rozkręcić itp. Pożyczkobiorca – ma obowiązek zwrócić ta sama rzecz, lub ten sam długopis. Umowa pożyczki dotyczy wartości pieniężnej. Zwrot pożyczki może nastąpić w takich samych banknotach lub w innych ( np. pożyczymy 100 zł – możemy oddać 1 banknot 100 zł lub można oddać 2 x po 50 zł albo 10 x 10 zł czy w monetach). Umowa nie może być sprzeczna z prawem. Pożyczki Użyczenie np. długopis Najem np. mieszkanie
Nie wszystkie aspekty życia są objęte przepisami prawa. Zjawisko jurydyzacji życia ( poddawanie kontroli). Działa zasada: Quivs Regi, eivs religio – czyja władza tego religia. (narzucanie prawa)
1989 r. to umowna data ustroju – koniec socjalizmu.
Unifikacja standardów unijnych Przemiany prawa – to proces, który praktycznie się nigdy nie zakończy, prawo nie nadąża za potrzebami życia ( zanim władza dostrzeże zjawiska, to minie trochę czasu, zanim zleca opracowanie projektu, zanim go opracują?, zatwierdza to w momencie uchwalenia ustawy może być ona już zdezaktualizowana).
Dwa zjawiska - Państwo - Prawo (wstęp do nauki o państwie prawie).
Istnieją nierozłącznie, Państwo nie może istnieć bez prawa i odwrotnie Państwo i prawo Państwo jest organizacją polityczną, hierarchiczną, przymusową, terytorialną i suwerenną , obejmująca całe społeczeństwo.
Związki prawa i państwa 1. Państwo działając za pośrednictwem kompetentnych organów i w przewidzianych przez prawo formach jest głównym twórca prawa. 2. Tworząc i stosując prawo, państwo realizuje swoje funkcje polityczne wobec wszystkich podmiotów podległych jego władzy suwerennej. 3. Państwo stoi na straży ustanowionych przez siebie norm. 4. Prawo określa kompetencje, strukturę i tryb działania organów państwa. 5. Prawo wyznacza status jednostki w państwie (uprawnienia i obowiązki zwłaszcza w stosunkach z państwem). 6. Prawo jest instrumentem sprawowania władzy publicznej. 7. Prawo wyraża określone treści aksjologiczne preferowane przez władzę, kształtując w ten sposób postawy i zachowania adresatów.
Praworządność- odnosi się do przestrzegania prawa przez organy władzy publicznej. Koncepcje praworządności: - Koncepcja formalnej praworządności - Koncepcja materialnej praworządności
Charakter prawa (nakazy i zakazy) Ze względu na zakres swobody, pozostawiony adresatowi normy prawnej, wyróżnia się: Normy bezwzględnie obowiązujące - adresat powinien zachować się dokładnie tak, jak określono w normie. Nie ma on pozostawionej swobody w wyborze postępowania, Normy względnie obowiązujące - adresat może nie dokonać wyboru innego zachowania niż określone w normie prawnej, Normy semiimperatywne - wyznaczają pewne ramy postępowania, dając swobodę stronom stosunku prawnego, ale w pewnych tylko granicach. Innym kryterium podziału norm prawnych jest sposób określenia zachowań ludzkich. Na podstawie tego kryterium wyróżnia się: Normy nakazujące - określają, co ich adresat powinien uczynić, aby postępować zgodnie z treścią normy prawnej, np.: Osoby prawne i państwowe jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej są obowiązane obliczyć i odprowadzić podatek rolny - bez wezwania - na rachunek budżetu właściwej gminy ze względu na miejsce położenia gruntów. Normy zakazujące - określają od jakich działań adresat normy prawnej powinien się powstrzymać, np.: Członek zarządu nie może bez zezwolenia spółki zajmować się interesami konkurencyjnymi (...) Normy zezwalające (upoważniające lub uprawniające) - uprawniają do określonego zachowania się adresata, np.: Każdy wspólnik może przeglądać księgę udziałów
Pojecie prawa jest pojęciem nie jednoznacznym – w znaczeniu podmiotowym to uprawnienie podmiotu prawa - w znaczeniu przedmiotowym to zbiór norm prawnych
Prawo w znaczeniu przedmiotowym - zdarzenie prawne - akty organów prawnych - wygaśnięcia prawa podmiotowego lub osłabienie - istota przedawnienia
Bardzo ważne są ustawy
Prawo w znaczeniu przedmiotowym składa się z norm prawnych, Pojęcie prawa w znaczeniu podmiotowym - to zbiór uprawnień jednostki, służący zabezpieczeniu jej interesów. Pojęcie prawa w znaczeniu przedmiotowym - to zbiór norm prawnych norm postępowania, których naruszenie grozi sankcjami.
Normy prawne Normy prawne (łac. norma - reguła, przepis), wzór postępowania w danej sytuacji np. rodzice powinni zameldować dziecko po urodzeniu. W razie nie przestrzegania tej normy rodzicom grozi grzywna. Normy prawne zawierają nakaz, zakaz lub dozwolenie. Normy składają się z hipotezy, dyspozycji i sankcji. 1.Hipoteza - określa, do kogo jest kierowana (kto jest adresatem) oraz okoliczności, w których ma zastosowanie. Hipoteza - zawiera albo opis sytuacji, w przypadku której zaistnienia norma znajdzie zastosowanie, albo opis cech, które posiada adresat normy prawnej, np.: Sprzedawca, który otrzymał cenę wyższą od ceny sztywnej (...) 2.Dyspozycja - przez nakaz, zakaz lub dozwolenie określa zachowanie adresata. Dyspozycja - określa obowiązek lub uprawnienia adresata normy prawnej; zawiera opis pożądanego zachowania się adresata normy prawnej, np.: (...) obowiązany jest zwrócić kupującemu pobrana różnicę (...) 3.Sankcja - zawiera konsekwencje prawne, w razie niedostatku normę prawną dzielimy na: Sankcja - informuje o skutkach niezastosowania się do dyspozycji normy prawnej, np.: (...) podlega karze pozbawienia wolności do lat trzech.
Według innej teorii normy prawne składają się z dwóch różnych norm tj: Sankcjonalnej - zawierającej hipotezę i dyspozycję. Sankcjonującej - zawierającej hipotezę i dyspozycje będącą w rzeczywistości sankcją.
Normy prawne mogą mieć różne rodzaje: -Autonomiczne - gdzie adresat i normodawca stanowią ten sam podmiot. -Heteronomiczne - gdzie adresat i normodawca to dwa różne podmioty. -Indywidualne - regulujące zachowanie imiennie konkretnego podmiotu w sytuacji jednorazowej, -Generalne - dotyczące wszystkich zainteresowanych. -Nakazujące - dyspozycja zawiera nakaz (np. nakaz skrętu w lewo). -Zakazujące -mdyspozycja zawiera zakaz (np. nie kradnij). -Uprawniające - dyspozycja pozwala wybrać sposób postępowania. -Bezwzględnie obowiązujące - należy się zastosować bez możliwości jakiegokolwiek wyboru, ivs cogens - bezwzględnie obowiązujące ivs dispositivum – względnie obowiązujące -Względnie obowiązujące - stosowane wówczas, gdy podmioty prawa innych reguł niż wyraża dyspozycja. -Obowiązujące na obszarze całego państwa. -Obowiązujące w określonym terenie.
Zasiedzenie – to sposób nabycia określonego praw w skutek upływu czasu. Funkcja zasiedzenia jest usunięcie rozbieżności pomiędzy stanem prawnym, a stanem posiadania. W prawie każda definicja jest niebezpieczna np. w naszym prawie jest 11 definicji przedsiębiorcy
Zwroty nie do określenia, ( z jaką prędkością porusza się samochód po drodze publicznej? – odp. Nie da się określić jednoznacznie, bo zależy to od miejsca, w którym się znajduje, w terenie zabudowanym będzie to inna prędkość, na drodze szybkiego ruchu inna, … dlatego możemy odpowiedzieć – z prędkością bezpieczną!!)
|