12.10.2008
Literatura:
- W. Taterkiewicz : Historia filozofii - O. Höffe : Mała historia filozofii
1. Wstęp do filozofii:
φιλέω phileo - kochać, σοφία sophia - mądrość
Filozofia - określenie to pochodzi od Pitagorasa żyjącego w VI wieku p.n.e. Filozofia to najbardziej podstawowe pytania i problemu, a także całkowite zerwanie z rzeczywistością. Przedmiotem badań filozofii jest byt w ogóle. Siła rozsądku jest słabością filozofii.
Prawda – nie możemy przedstawić niesprzecznego kontr-modelu. Prawda nie istnieje. Zdania nigdy nie są prawdziwe. Prawdopodobieństwo to nie to samo co prawda.
2. Działy filozofii:
1) ONTOLOGIA (Teoria bytu) – odpowiada na pytania dotyczące struktury rzeczywistości oraz problemów dotyczących bytu.
Byt to odpowiednik rzeczywistością
BYT = to, co jest
to, co – istota, skład jest – byt
Można rozważać skład danego przedmiotu/ danej istoty, jednak nie świadczy to o bycie danego przedmiotu/ danej istoty.
Istnienie nie jest cechą rzeczy, a istnieje tylko to co materialne (monizm)
Ontologizm dualistyczny – istnieją dwie materie – ciało i duch.
2) EPISTEMOLOGIA (Teoria poznania) – rozważa naturę takich pojęć jak prawda, przekonanie, spostrzeganie, wiedza.
Zagadnienia źródeł poznania (skąd człowiek czerpie swoją wiedzę o rzeczywistości?)
- empiryzm, umysł jako tabula rasa - "niezapisana tablica". Źródłem ludzkiego poznania są wyłącznie, lub przede wszystkim bodźce zmysłowe. Przedstawiciel empirystów – John Locke. „Nie ma niczego w umyśle, czego najpierw nie było w zmyśle”. - racjonalizm, nie wszelka wiedza pochodzi z doświadczenia. Możliwość poznania prawdy za pomocą rozumu.
- emotywizm, to poznanie za pomocą uczuć, przy emocjonalnym zaangażowaniu.
|
DODATKOWY MATERIAŁ !
Psychologia
Literatura 1. G. Mietzel - „Wprowadzenie do psychologii” 2. J. Kozielski – „Psychologiczne koncepcje człowieka”
DZIAŁY PSYCHOLOGII
- P. UCZENIA SIĘ (pamięć) - bodziec →receptor → wynik. - P. EMOCJI I MOTYWACJI - przedmiot jest również podmiotem badania. - P. OSOBOWOŚCI - próba wyjaśnienia zachowania człowieka na podstawie struktur osobowości i jak osobowość wpływa na zachowanie człowieka. - P. SPOŁECZNA - relacje międzyludzkie na podstawie psychologicznym. - P. KLINICZNA - zajmuje się zaburzeniami psychicznymi, np. psychopatia, socjopatia, schizofrenia. PSYCHOLOGIA – prawa statystyczne obowiązujące i niejednoznaczne określenie zachowań człowieka, nauka o zachowaniu człowieka badanie przez przejawy, człowiek badania samego siebie. + ojs = PSYCHOLOGIA psyche + logos = nauka o duszy dusza + nauka
MELANCHTON – XVI w; użył po raz pierwszy termin „psychologia” – na podstawie „tedogia” PNEUMA – koncepcja np. u stoików oznaczała ogólna zasadę życia i czynnik, dzięki któremu osobnik zaliczany jest do osób żywych; aktywność; przejaw aktywności życiowej. Pneumą nie byli obdarzeni tylko ludzie. Materia nieożywiona nie posiada pneumy. SOKRATES & PLATON Europejska koncepcja duszy. Trójpodział duszy (PSYCHE)
Siedlisko aktywności intelektualnej, umysłowej. - racjonalna - rozum Podstawową aktywnością duszy jest myślenie. - irracjonalna - popędowość, porządanie Tylko istota myśląca jest obdarzona duszą - porządanie i wolnością. 1* WOŹNICA - wola Sokrates rozumiał wolność jako B. KOŃ - rozum ENKRATEJĘ (grec. Panowanie nad sobą) BZ. KOŃ - popęd Wolność - „od” - negatywne uwolnienie się od Rozum - podstawa Obciążeń, zobowiązań, -„do” pozytywna – możliwość realizacji innych 2* WOŹNICA - rozum działań, bezpośrednio związana z wiedzą B. KOŃ - popęd (intelektem Sokrates) CZ. KOŃ - pożądanie
CZŁOWIEK → psyche + pneuma Pojęcie harmonii – równowaga rozumu, Mądrość popędowości i pożądania. i wolność Myślenie rozwija się w czasie, a nie w przestrzeni.
SOMA – ciało, materia.
Platon chciał stworzyć idealne państwo UTOPIA SPOŁECZNA: Rolnicy - odżywianie Wojownicy - bezpieczeństwo Filozofowie – rozumność ← analogie struktur społecznych a analogia struktury duchowej do idealnego państwa KLASYFIKACJA OSOBOWOSCI W STAROŻYTNOŚCI Podział za względu na motywacje: ZYSK – rolnicy, kupcy WŁADZA - politycy „ludzie kochający mądrość” - wartość sama w sobie
ARYSTOTELES - filozof , uczeń Platona dzieło „O duszy...” (Peri psyches...) + powtarza trójpodział duszy (zmiana nazw): wegetatywna zmysłowa / emocjonalna racjonalna / rozumna – zdolność poznawania HYLEMORFIZM – (hyle – materia; morfe- forma) – dusza istnieje tylko w połączeniu z ciałem.
Podział na formę i materię dusza ciało psyche soma
św. Tomasz - część rozumna duszy jest nieśmiertelna średniowiecze TEOFRAZ „Charaktery” – uważał że ludzie różnią się charakterami, które kształtuje środowisko Społeczne, jego czynniki.
HIPOKRATEZ – koncepcja temperamentów (4 typy psychiczne, 4 soki organiczne)
Flegma – flegmatyk Krew – holeryk Żółć – zrównoważony Ciemna żółć – melancholik
FILOZOFIA ŚREDNIOWIECZA przedstawiciel św. Augustyn (IV rne) KONFESJONES (wyznania) – koncepcje duszy; Zakreśla obszar zainteresowania do Boga i do duszy. KONCEPCJA CZŁOWIEKA – „imago dei” (obraz Boga) ↓ Podobieństwo człowieka do Boga polega na tym, że został obdarzony ROZUMEM I WOLNA WOLĄ. Atrybutem Boga jest: ROZUMNOŚĆ i WOLNOŚĆ
WOLUNTARYZM św. Augustyn - postawienie na WOLNOŚĆ jako podstawową cechę człowieka - tylko człowiek posiada wolna wolę - ZŁO – koncepcja wg św. Augustyna: TEODYCEA – usprawiedliwienie Boga (za zła istniejącego w świecie); - dobro jest dobrem kiedy czyni się go z własnej nieprzymuszonej woli - zło to brak bytu; zło nie istnieje; - piekło – nieobecność J. Chrystusa zbawczej mocy
św. Tomasz – XIII wne: - człowiek złożony jest z substancji duchowej i cielesnej - dusza ludzka jest aktem ciała i obdarzona jest darem nieśmiertelności. - wola chce tego co poznaje rozum - wola podporządkowana jest rozumowi. - FILOZOFIA NOWOŻYTNA – KARTEZJUSZ XVII W – tworzy zręby współczesnej psychologii;
DUALIZM KARTEZJAŃSKI – człowiek składa się z dwóch niezależnych elementów / substancji: - SUBSTANCJA DUCHOWA – „RES cogitans” (rzecz myśląca) atrybutem: myślenie - SUBSTANCJA CIELESNA – „RES extensa” Atrybutem: rozciągłość PROBLEM „MOSTU” PSYCHO - FIZYCZNEGO – „szyszynka – połączenie” psyche i soma DUALIZM PSYCHO – FIZYCZNY powoduje DUALIZM METODOGICZNY - Metodologia nauk ścisłych (Res extensa) i nauk humanistycznych (res cogitans) -nie da się zmierzyć duszy, dusza jest niewymierna. Zwalczanie dualizmu: teza jedności soma i psyche
Prawo asocjacji (skojarzeń)
W. James - Strumień świadomości czyli prawa asocjacji. M. Prust – Koncepcja umysłu jako strumień świadomości. ASOCIACJA – skojarzenia
Psychika- to strumień zmieniających się wrażeń Introspekcja Wundt (Laboratorium Wundt’a)
WUNDT – Początek psychologii naukowej
K∆I
Prawo Webera i próg różnicy bodźca dotyczy zdolności dostrzegania różnicy w natężeniu danego bodźca.
K - dla ciężaru = 2% - dla dźwięku = 5% - dla światła = 8% Bihewioryzm – ucieka do introspekcji.
7.11.2007
Psychologiczne koncepcje człowieka Behawioryzm – psychologia ma się zająć zachowaniem człowieka. Narodził się w USA początek XX w. Zainspirowany przez Iwana Pawłowa.
Odruchy bezwarunkowe są podstawą instynktu przetrwania.
Neuropsychologia – (pionier Pawłow) – warunkowanie klasyczne – klasyczna koncepcja uczenia się.
Metoda kija i marchewki – w ludzkim przypadku to wychowanie.
Bodziec → reakcja bezwarunkowa Bezwarunkowy
Np. żarcie dla psa → ślinienie ↕styczność czasowa bodziec warunkowy → reakcja bezwarunkowa (uczenie) (jedzenie)
B. Skinner – amerykański twórca behawioryzmu – koncepcja warunkowania (uczenia) instrumentalnego Tzn. uczenie się na błędach. Bodziec bezwarunkowy (nagroda/kara) wystepuje po wykonaniu określonego zadania. ↓ (szczur w labiryncie a nie pies) 3 drogi do wyjścia z labiryntu 2 szok elektryczny a 1 ser – szczur uczy się na błędach.
W ujęciu Skinnera behawioryzm powstaje jako krytyka poglądów uznających autonomię człowieka i naczelną role czynników wewnętrznych (świadomości, popędów, osobowości) w kierowaniu zachowaniem człowieka.
ZACHOWANIE CZŁOWIEKA ZALEŻY OD ŚRODOWISKA ZEWNĘTRZNEGO
ŚRODOWISKO- konfiguracja rozmaitych bodźców (warunkowych i bezwarunkowych)
B.Skinner
S→R ( S→R) S- bodziec R - reakcja O – osobowość Szwedzki model wychowania bezstresowego S→O→R (poszerzona formuła) O- osobowości
W układzie S→R to środowisko jest układem aktywnym a człowiek reaktywnym. Zachowanie człowieka jest zawsze reaktywne (zachowanie jest reakcja na środowisko).
14.11.2007
Po raz pierwszy zaczęli analizować negatywne skutki karania behawioryści.
Negatywne skutki karania: - generalizacja hamowania – karanie nie powoduje trafienia w zachowanie (złe). Chcąc wyeliminować złe zachowanie eliminujemy inne zachowania. Np. Jaś który otrzyma 2 z zachowana może przestać być aktywny na lekcji. - możliwość wywołania zaburzeń emocjonalnych częstą reakcją na karę jest lęk, gniew, agresja. długotrwałe karanie może spowodować zaburzenia emocjonalne (zaburzenia osobowości). - Unikanie źródła karania Wychowawca naraża się, że wychowanek będzie unikał go. - dostarczenie negatywnych wzorców zachowań. Dziecko bite będzie biło - bo zostało tego nauczone.
Kara nie eliminuje zachowań a – społecznych (negatywnych) tylko je tłumi (zahamowuje na pewien okres). Mamy tendencję do tłumaczenia zachowań kiedy każący jest przy nas (np. obiecaj mamie, że nie będziesz palił kiedy pójdziesz do szkoły – odpowiadamy, że tak).
Samokontrola (tzw. „Anioł stróż” lub sumienie) Możemy manipulować człowiekiem tylko wtedy gdy mamy go zawsze pod kontrolą- obserwujemy go.
Musimy karać ale dawać też nagrody- wskazywanie drogi do nagrody. Odpowiednie stosowanie kary- odpowiedni dobór kar.
Procedury stosowania kar: (wzmocnienia pozytywne) - procedura stałych odstępów czasowych. Stałe, rutynowo stosujemy nagrodę w określonym cyklu. HABITUACJUM- przyzwyczajanie na bodziec - procedura stałych proporcji. Nagroda następuje po wykonaniu określonego zadania. - Proceua zmiennych odstępów czasowych- wzmocnienia (nagrody) następują nieregularnie- tzn. czas między reakcją a nagrodą zmienia się losowo. - Procedura zmiennych proporcji. Np. gra w totolotka. Procedura wciągająca. Zależy też od osobowości.
Nagroda daje szczęście tylko wtedy kiedy nas wyróżnia
Z. Freud – PSYCHOANALIZA
Redukcjonizm, jednostronność- jednostko generalizujące na ogół. Badania nad osobami z zaburzeniami psychicznymi
CHARKOT- francuz W XIX w. – w szpitalach dla chorych psychicznie- bito chorych i dawano zimny prysznic- brak szacunku dla chorych .
FREUD- rozmawiał z chorymi psychicznie jako pierwszy. Były to osoby z nerwicami! Zajmował się chorymi kobietami- nowatorskie metody wywiadu- jednak zatuszowano fakt, że kobiety były zgwałcone. Ale one nie zdawały sobie z tego sprawy- wyparły ten fakt. Stworzył koncepcję nieświadomości- było to bardzo odważne posunięcie. (Był zafascynowany kulturą grecka)
Struktura osobowości wg Z. Freud’a Jd- ono lub to (coś nieosobowego) [później podświadomość] Ego- czyli ja- świadomośc Super ego- nadświadomośc Przeszłość- pamiętana przez pryzmat „różowych okularów”; wyidealizowanie wydarzeń. Popęd seksualny- podstawowa motywacja.
Libido- (łac. Pociąg, dążenie, pragnienie) u podstaw niemal każdego zachowania ludzkiego leży nieświadome dążenie. Świadomość jest tylko powierzchnią życia psychicznego. Pod nią funkcjonuje potężna siła nieświadoma- libido, czyli instynkt seksualny. Lust princip- zasada przyjamności; FREUD: każda przyjemność→ doświadczenie przyjemności→ instynkt seksualny Kultura- kontrolowanie przyjemności;
Wszystkie popędy, przyjemności są pochodne popędu seksualnego- wg Freuda
WOLA MOCY- „ryj świni w korycie” Kultura- narzuca pewne ograniczenia instynktowi libido, w związku z tym ma charakter represyjny; czyli: nacisk, zmuszanie (Kultura jako źródło cierpień- Freud)
Jd- różnego rodzaju instynkty o charakterze biologicznym (podstawowy to seksualny), których zaspokojenie dostarcza przyjemności, a niezaspokojenie wytwarza negatywne napięcie psychiczne (frustracja, lęk). Id nie jest akceptowany jako zasada postępowania. Ego- regulator zachowań człowieka, działa wg zasady realizmu, a nie przyjemności. Inaczej jest to „zdrowy rozsądek, który wskazuje nam co jest realne do osiągnięcia. Super ego- uwewnętrznienie normy i zasady postępowania społecznego środowiska, w którym człowiek żyje. Psychiczny reprezentant wartości danego społeczeństwa inaczej „sumienie społeczne” („zwierciadło społeczne”) Super ego rządzi się zasadą powinności. Kara nieodpowiednie myśli i czyny – (kij i marchewka) (poczucie wstydu, wyrzuty sumienia) Nagroda zgodna ze społecznymi standardami myśli i czyny (zadowolenie, duma z siebie, polepszona samoocena)
Sposoby dotarcie do Id: - marzenia senne - czynności pomyłkowe – np. przejęzyczenia, gubienie przedmiotów których nie lubimy. - Metody projekcyjne- „niedokończonych zadań” „tablice Rorcscha” – test plam atramentowych.
Wstęp do psychologii
Mechanizm obronny- reakcja jaką organizm uruchamia, jako sposób radzenia sobie z frustracją (działają nieświadomie poza naszą wolą i świadomością, działają mimowolnie) Frustracja- stan napięcia lękowego występujący jako efekt niemożności osiągnięcia zamiennego celu. Racjonalizacja → słodkie cytryny ↓ kwaśne winogrona
KWASNE WINOGRONA- jest to deprecjacja (termin ekonomiczny, pozbawione wartości) celu. SŁODKIE CYTRYNY- dowartościowanie tego czego nie możemy uniknąć a sprawia nam przykrość.
Projekcja- rzutowanie własnych stanów emocjonalnych, przekonań intelektualnych i postaw życiowych.
Przerzut własnych niedoskonałości na innych ludzi =>
Koncepcja i analiza marzeń sennych
Poznawcze koncepcje człowieka Lata 50’te – cybernetyka
Człowiek jako układ przetwarzania informacji. Człowiek jako komputer
TOTE – test operate test exit ↓ poznawcza aktywność
Jednostka jest samodzielnym podmiotem przyjmującym postawą badawczą wobec rzeczywistości. Zgodnie z tym procesy psychiczne i zewnętrzne zachowanie człowieka zależą od informacji i sposobu ich przetwarzania. Jest to zatem sterowanie poznawcze, przez informacje płynące ze środowiska i te które zostały zakodowane w pamięci.
Człowiek nie jest całkowicie manipulowany informacją. Ta bowiem jest jedynie materiałem przetwarzanym w procesie myślenia, przewidywania i planowania działań.
J. Bruner- „Poza dostarczone informacje” - myślenie algorytmiczne (odtwórcze) – myślenie komputera; przetaczanie informacji przez sztywny schemat; zdeterminowanie zachowania - myślenie heurystyczne (twórcze) – człowiek jest w stanie z dostarczonych informacji stworzyć coś nowego, człowiek nie jest całkowicie sterowany przez informacje, nie jest zdeterminowany przez informacje.
KELLY- teoria konstruktów poznawczych (struktury poznawcze, schematy poznawcze, konstrukty personalne) Owe konstrukty są podstawą regulacji wewnętrznej, a zatem podstawą zachowania się człowieka. Jest to system informacji o świecie zewnętrznym i własnej osobie a informacje te są zakodowane w pamięci człowieka i regulują jego zachowania. Organizują one doświadczenie człowieka. Konstrukty poznawcze można charakteryzować od strony formy (struktury) i treści.
Struktury poznawcze cechują się: - abstrakcyjnością- konkretność- wymiar ogólności - aktywność- bierność- wykorzystanie informacji - otwartość- zamkniętość- nie podlega schematom, neutralnie odbiera informacje - złożoność- prostota- ilość konstruktów wykorzystywanych do przetwarzania informacji. Festinger- koncepcja dystansu poznawczego DYSONANS- niezgodność, zgrzyt
Człowiek dąży do likwidacji dystansu, ujednolicenia przetwarzanych informacji, likwidowanie barier informacyjnych.
|